«Աստղ» բառը եւ իր ազգակիցները

Երբեւէ մտածե՞ր էք, որ անգլերէն star եւ հայերէն աստղ բառերը ո՛չ միայն նոյն գաղափարը ցոյց կու տան, այլեւ ազգական են իրարու։

Աստղիկ անունը երբեմն Stella ձեւով կը թարգմանուի՝ ձեւական նմանութեան բերումով, թէեւ Աստղիկ հայ հեթանոսական դիցարանին մէջ սիրոյ եւ բեղունութեան աստուածուհին էր, մինչ Stella Maris («ծովու աստղ») Աստուածամօր լատիներէն անուններէն մէկն էր։

Իրականութեան մէջ, Աստղիկ կը ներկայացնէր Մերձաւոր Արեւելքի դիցարաններու մէջ լաւածանօթ աստուածուհիի մը հայկական տարբերակը։ Սումերական հին աստուածուհի Ինաննան, որ կապուած էր սիրոյ, բեղունութեան եւ այլ յատկանիշերու հետ, աւելի ուշ պաշտուած է Միջագետքի սեմական քաղաքակրթութիւններուն կողմէ (ակկադացիներ, բաբելոնացիներ, ասորեստանցիներ) Իշտար անունով։ Իշտարի պաշտամունքը դրացի սեմական տարածքներու մէջ (Սուրիա, Պաղեստին) Աշտարտ անունով ծաւալած է, իսկ այս անունը եբրայերէն յիշուած է Աշտորետ ձեւով, որ հելլենականացած կերպով ծանօթ է իբրեւ Աշտարտէ։ Այս աստուածուհիին խորհրդանիշը Արուսեակ (Վենիւս) մոլորան էր՝ երկինքի ամենափայլուն աստղը հին ժամանակներուն։

Գիտնականները առաջարկած են այն վարկածը, թէ Ishtar անունը նախասեմական կնոջական *attar («երկինք, աստղ») գոյական կու գայ, որ իր կարգին կրնայ հասարակաց ծագում ունենալ նախահնդեւրոպական *h-ster («աստղ») բառին հետ։

Այս վերականգնուած բառը դարձած է հնդեւորական լեզուներու «աստղ» բառին աղբիւրը։ Ունինք, օրինակ, յունարէն aster, իրանական լեզուներու star, լատիներէն stella, գերմաներէն stern, եւ այլ նման բառեր։ Հայերէն աստղ (նաեւ աստեղ՝ գրաբարի մէջ) յունարէն ու լատիներէն բառերուն մէջտեղը կը թուի ըլլալ, եւ ոչ այնքան հեռու անգլերէնէն։